لرستان مهد تمدن بشری با آب‌و‌هوای کوهستانی در رشته کوه زاگرس است. غار کلماکره یکی از غارهای خاص با گنج‌های فراوان در لرستان است و آثار باستانی فراوانی داشت، اما بسیاری از آن‌ها از غار خارج شده‌ و به کشورهای دیگر فرستاده شده‌اند. همراه ما باشید تا با ناگفته‌های غار کلماکره و گران‌ترین اشیا کشف‌شده از این غار آشنا شوید. 

نمایی از اطراف غار کلماکره

غار کلماکره در کجاست؟

غار کلماکره در شهرستان پلدختر استان لرستان قرار دارد و در سال 1372 کشف شد. شما قبل از رسیدن به ورودی غار نمی‌توانید آن را ببینید، چراکه سنگ جلویی یک متر و نیم از ورودی غار بزرگ‌تر است؛ بنابراین ورودی غار را غیرقابل‌دیدن می‌کند. این غار طبیعی استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌های بسیاری دارد که با مداخله انسان آسیب جدی دیده‌اند.

وجود شیشه‌های بزرگ سفالی، چاه‌های آب شیرین و ظروف سفالی که در مراسم خاکسپاری استفاده می‌شود، نشانه‌گر زندگی انسان‌های دوره باستان است. این غار چهار راهروی ادامه‌دار دارد که در میان آن‌ها فقط سالن اول به دلیل نور خورشید ورودی کمی روشن و سه راهروی دیگر کاملاً تاریک است. از طریق یک‌راهرو 80 سانتی‌متری با خزیدن وارد راهروی دوم شوید. سالن سوم و چهارم پس از حدود شش متر غارنوردی قابل دسترسی است.

نقاب‌های طلایی از گنجینه‌ها و اشیای غار کلماکره

گنج های غار کلماکره

بسیاری از افراد دوست دارند بدانند که گنج کلماکره لرستان چه بوده است و گرانترین اشیا کشف شده از غار کلماکره چه بودند. گنج‌های کشف‌شده شامل ریتون، مجسمه‌های حیوانات و انسان، جواهراتی از جنس طلا و نقره و ماسک‌های طلایی تزیین‌شده با سنگ لاجورد و عاج هستند. همچنین بشقاب‌های نفیسی نیز در این مکان پیدا شدند و کتیبه‌ها و نوشته‌های روی اشیا بیشتر با خط ایلامی و میخی است.نقاب‌ها و ماسک‌های نفیسی در این غار پیدا شده‌اند که مربوط به دوره هزار سال پیش از میلاد هستند و خوشبختانه در موزه ایران باستان نگهداری می‌شوند.

متأسفانه سازمان میراث فرهنگی لرستان اعلام کرده است 2300 اثر از غار کلماکره به غارت رفته است و در نقاط مختلف جهان قرار دارد و فقط 10 درصد از آثار این غار در ایران وجود دارند.

وسایل و گنج های داخل غار کلماکره

غار کلماکره چگونه کشف شد؟

غار کلماکره در سال 1372 توسط چوپانی به نام عزیز کلماکره‌ای کشف شد و بعدها مورد توجه محققان و باستان‌شناسان قرار گرفت. متأسفانه بیشتر گنج‌ها و گنجینه‌های داخل خزانه این غار غارت شده‌ و اکنون در موزه‌های متروپولیتن، لوور و موزه بریتانیا به نمایش گذاشته شده‌اند.
عزیز کلماکره‌ای به صورت اتفاقی غار را پیدا کرده، تعدادی از آثار را از غار خارج کرده و به فروش رسانده است. بعد از او نیز افراد سودجوی دیگری این کار را انجام داده‌اند. بعد از آن سازمان میراث فرهنگی اقدامات لازم را انجام داد، اما با آشکار شدن آدرس غار کلماکره آثار بسیاری به غارت رفت.

ورودی غار کلماکره (عکس داخل غار)

ناگفته های غار کلماکره

بااین‌حال و علی‌رغم گنجینه‌های کمی که در غار باقی مانده بود، باستان‌شناسان نتیجه گرفتند که حاکمان محلی یعنی حاکمان سمتی یا ساماتوره حدود 800 سال قبل از میلاد تحت امپراتوری ایلام اداره می‌شوند. برخی معتقدند که یونساک، آخرین پادشاه سمتی، بعد از پایان سلطنت ایلامی این گنجینه ارزشمند را در غار پنهان کرد تا از غارت آن توسط آشوری‌ها جلوگیری کند و نگهبانانی برای نگهداری آن تعیین کرد. این نگهبانان بعداً کشته و در ورودی غار دفن شدند.

بنا به نظر برخی دیگر این غار یک گنجینه هخامنشی است که در زمان حمله اسکندر به ایران در این غار مخفی شده بود.

گروه سوم این غار را یک عملکرد آیینی می‌دانند. آن‌ها اشیای کشف‌شده مانند 13 بز وحشی، 8 گاو و 2 عقاب را به عنوان نماد مهر تشخیص می‌دهند و معتقدند صحنه پیروزی شیر بر گاو نشان‌دهنده این آیین است. کشتن گاو نر یعنی این غار مربوط به مهر محسوب می‌شود.

کلماکره از دو کلمه تشکیل شده؛ کلما به معنی پناهگاه بزها و کره به معنی درخت انجیر وحشی است که میوه آن قابل خوردن نیست. این درخت در دهه 70 در جلوی غار قرار داشت اما افرادی که برای حفاری غیرمجاز آمده بودند برای استفاده از آتش آن را سوزاندند.

چهار نگهبان غار کلماکره

داستان غار کلماکره این است که گنج‌های موجود در غار هنگام حمله اسکندر مقدونی به دلیل اینکه گنج‌های داخل غار کلماکره به غارت نرود به داخل غار منتقل شده است. سپس چهار نگهبان برای محافظت از این گنجینه انتخاب شده‌اند. این نگهبانان تا پایان عمر از گنجینه غار کلماکره محافظت کردند و بعد از مرگ هر کدام از آن‌ها دیگری را دفن کرده است.

فیلم گنج غار کلماکره

فیلم مستند گنج غار کلماکره را می‌توانید در پایین ببینید.