بلاروس، سرزمینی که اغلب زیر سایه همسایگان بزرگترش گم میشود، در واقع جواهر پنهان اروپای شرقی است؛ جایی که شکوه تاریخ شوروی با ظرافت مدرنیته اروپایی به شکلی حیرتانگیز گره میخورد. تصور کنید در خیابانی قدم میزنید که یک سوی آن قلعهای قرونوسطایی با معماری گوتیک است و سوی دیگر، بنایی باشکوه و متقارن از دوران استالین خودنمایی میکند. این تضاد زیبا و این ترکیب ناهمگون اما دلنشین، همان چیزی است که شهرهای بلاروس را به مقصدی منحصربهفرد برای ماجراجویان تبدیل کرده است.
بسیاری از مسافران، این کشور را فقط با پایتخت تمیز، سرسبز و منظمش، یعنی مینسک میشناسند؛ اما حقیقت اینجاست که زیبایی واقعی و بکر این سرزمین در شهرهای دیگر آن نهفته است. از قلعههای شگفتانگیز در برست و گرودنو گرفته که داستان شوالیهها را روایت میکنند، تا مراکز هنری پرشور در ویتبسک، هر شهر داستانی متفاوت و شنیدنی دارد. اگر به دنبال مقصدی هستید که هنوز توسط توریستها اشباع نشده، طبیعتی بکر دارد و هزینههای سفر در آن نسبت به سایر نقاط اروپا بسیار مقرونبهصرفه است، این نوشته به کارتان میآید.
بازدید از شهرهای بلاروس
بلاروس کجاست و از نقشه شهرهای بلاروس کدام را انتخاب کنیم؟
قبل از اینکه چمدانهایتان را ببندید، بهتر است نگاهی دقیقتر به نقشه جغرافیا بیندازیم و ببینیم بلاروس کجاست. بلاروس از نظر تقسیمات کشوری به ۶ استان اصلی (Oblast) تقسیم میشود که هر کدام مرکز اداری، فرهنگ بومی و ویژگیهای جغرافیایی خاص خود را دارند. این تقسیمبندی به شما کمک میکند تا بر اساس سلیقه و هدف سفرتان، مقصد درست را شناسایی کنید.
به طور کلی میتوان مناطق بلاروس را بر اساس جاذبههایشان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد که هر کدام حال و هوای متفاوتی دارند:
- مرکز (استان مینسک): قلب سیاسی، اداری و مدرن کشور که ترکیبی از زندگی لوکس شهری و یادمانهای جنگ است.
- غرب (استانهای برست و گرودنو): دروازه ورود به اروپا با حالوهوای کاملا لهستانی، کلیساهای کاتولیک و قلعههای تاریخی آجری.
- شمال (استان ویتبسک): منطقهای معروف به سرزمین هزار دریاچه و مرکز هنر، فستیوال و فرهنگ نقاشی.
- جنوب و شرق (استانهای گومل و موگیلف): قطبهای صنعتی قدرتمند و در عین حال دارای طبیعتی وحشی و پارکهای ملی وسیع.
شناخت این مناطق به شما کمک میکند تا مسیری را انتخاب کنید که بیشترین همخوانی را با علایقتان دارد؛ چه به دنبال تاریخ باشید و چه صنعت. اینجا با این شهرها آشنا خواهید شد:
مینسک (Minsk)؛ قلب تپنده و پایتخت بلاروس
مینسک، پایتخت و بزرگترین شهر بلاروس، با جمعیتی حدود ۱.۹ میلیون نفر، نماد رستاخیز و اراده این ملت است. این شهر که در طول جنگ جهانی دوم تقریبا با خاک یکسان و بیش از ۸۰ درصد بناهایش ویران شد، امروزه با چنان دقت و عظمتی بازسازی شده که به عنوان یکی از تمیزترین، امنترین و منظمترین پایتختهای اروپا شناخته میشود. مینسک شهری است که در آن بلوارهای عریض استالینیستی در کنار کافههای هیپستری و پارکهای مدرن قرار گرفتهاند.
مینسک
چرا مینسک بهترین نقطه شروع سفر است؟
مینسک نقطه تلاقی تاریخ پرفرازونشیب و مدرنیته آرام است. زیرساختهای توریستی این شهر در بالاترین سطح قرار دارد. دسترسی آسان به حملونقل عمومی کارآمد (شامل متروی زیبای مینسک که خود یک جاذبه هنری است)، وجود مراکز خرید بزرگ و همچنین تنوع بینظیری از بهترین هتل های بلاروس، آن را به پایگاه اصلی گردشگران تبدیل کرده است.
اینجا جایی است که میتوانید صبح را با بازدید از موزههای جنگ شروع کنید، عصر را در پارکهای وسیع قدم بزنید و شب را در رستورانهای لوکس خیابانهای سنگفرششده بالای شهر (Upper City) بگذرانید. امنیت بالای شهر هم به شما اجازه میدهد تا پاسی از شب بدون نگرانی در خیابانها گردش کنید.
جاهای دیدنی مینسک در یک نگاه
اگر فرصت کمی دارید و میخواهید عصارهای از جاهای دیدنی بلاروس را در مینسک تجربه کنید، بازدید از این مکانهای نمادین را در اولویت قرار دهید:
- میدان استقلال (Independence Square): یکی از بزرگترین میدانهای عمومی در کل اروپا که معماری آن شما را مبهوت میکند و فضایی عالی برای عکاسی است.
- کتابخانه ملی بلاروس: ساختمانی با معماری عجیب و پستمدرن شبیه به یک الماس تراشخورده که در شب با نورپردازیهای LED رنگارنگ میدرخشد و نماد پیشرفت و دانش در بلاروس است.
- خیابان نِزاویسیموستی (Nezavisimosti): طولانیترین خیابان شهر که ویترین کاملی از معماری سبک امپراطوری استالین است و پیادهروی در آن حسی شبیه به سفر در زمان و فیلمهای کلاسیک دارد.
- محله ترویتسکی (Trinity Hill): قدیمیترین بخش بازسازی شده شهر با خانههای رنگارنگ و سقفهای شیروانی که در کنار رودخانه سویسلاچ منظرهای کارتپستالی خلق کرده است.
بازدید از این جاذبهها تصویری کامل از هویت تاریخی و مدرن مینسک به شما میدهد و شما را با روح واقعی شهر آشنا میکند. برای اقامتی راحت و بیدغدغه در قلب پایتخت و دسترسی آسان به این جاذبهها، میتوانید در هتلهایی نزدیک این جاذبهها اقامت کنید.
شهرهای تاریخی و فرهنگی بلاروس
اگر عاشق ورق زدن کتابهای تاریخ، لمس دیوارهای قلعههای قرونوسطایی و تماشای معماری اصیل اروپایی هستید، غرب و شمال بلاروس بهشت شماست. این شهرها برخلاف پایتخت، حال و هوای متفاوتی دارند و روح اروپای قدیم را در خود حفظ کردهاند.
شهر برست؛ قهرمان دروازه غربی
برست (Brest)، واقع در غربیترین نقطه کشور و مرز لهستان، میان شهرهای بلاروس نماد مقاومت ملی به حساب میآید. لقب پرافتخار شهر قهرمان به دلیل ایستادگی جانانه و تراژیک مدافعان قلعه برست (Brest Fortress) در روزهای آغازین حمله ارتش نازی به شوروی به آن داده شده است.
این قلعه عظیم آجری با مجسمههای سنگی غولپیکر و صدای ضبط شدهای که داستان جنگ را روایت میکند، فضایی بهشدت تاثیرگذار دارد. علاوه بر تاریخ نظامی، برست شهری زنده و پویاست. خیابان پیادهروی سووتسکایا با چراغهای گازی قدیمیاش که هر غروب توسط یک فانوسبان با لباس فرم سنتی روشن میشوند، فضایی رمانتیک و جادویی ایجاد میکند. نزدیکی به پارک ملی بلووژسکایا پوشچا (زیستگاه گاوهای وایسنت اروپایی) نیز از دیگر امتیازات این شهر است.
Brest
گرودنو؛ اروپایی ترین شهر بلاروس
بسیاری از گردشگران و حتی خود بلاروسها، گرودنو (Grodno) را زیباترین و فرهنگیترین شهر کشور میدانند. این شهر که خوشبختانه کمترین آسیب را در بمبارانهای جنگ جهانی دوم دید، بافت تاریخی و اصیل خود را به خوبی حفظ کرده است. معماری گرودنو ترکیبی از سبکهای باروک، گوتیک و رنسانس و نشاندهنده نفوذ طولانیمدت پادشاهیهای لهستان و لیتوانی در این منطقه است.
وجود کلیساهای کاتولیک باشکوه در کنار کلیساهای ارتدکس، همزیستی مسالمتآمیز ادیان را نشان میدهد. بازدید از قلعه قدیم (Old Castle) بر فراز تپه و کلیسای باستانی کالوژا (Kalozha) که قدمتش به قرن دوازدهم میرسد، برای هر توریستی واجب است. قدم زدن در خیابانهای سنگفرش گرودنو، شما را مستقیما به قرن ۱۸ میلادی میبرد.
گرودنو
ویتبسک؛ شهر هنر و مارک شاگال
ویتبسک (Vitebsk) در شمال شرق بلاروس، روحی لطیف و هنری دارد. این شهر زادگاه نقاش مشهور سورئالیست جهان، مارک شاگال است و ردپای او در جایجای شهر دیده میشود. خانه کودکی شاگال اکنون به موزهای جذاب تبدیل شده که زندگی یهودیان آن دوران را به تصویر میکشد.
اما شهرت ویتبسک تنها به گذشته نیست؛ این شهر هر ساله در ماه جولای میزبان جشنواره بینالمللی هنر Slavianski Bazaar است که بزرگترین رویداد فرهنگی در اروپای شرقی محسوب میشود و شهر را غرق در موسیقی و جشن میکند.
موقعیت شهر در کنار رودخانه دوینا و وجود کلیساهای متعدد با گنبدهای پیازی و طلایی، منظرهای بینهایت فتوژنیک خلق کرده است.
ویتبسک
پولوتسک؛ کهن ترین شهر بلاروس
اگر بخواهیم به ریشهها برگردیم، باید به پولوتسک (Polotsk) سفر کنیم. این شهر که نامش در سال ۸۶۲ میلادی در تاریخ ثبت شده، کهنترین شهر بلاروس و گهواره تمدن و مذهب این کشور است. پولوتسک مرکز معنوی بلاروس محسوب میشود و کلیسای جامع سنت سوفیا (Saint Sophia Cathedral) در این شهر با معماری خیرهکنندهاش، شاهکاری از هنر مذهبی بوده که سالانه هزاران زائر و توریست را جذب میکند. همچنین بنای یادبودی در این شهر وجود دارد که ادعا میشود مرکز جغرافیایی اروپاست.
پولوتسک
نیاسویژ؛ میراث جهانی یونسکو
اگر فقط فرصت بازدید از یک مکان تاریخی در خارج از مینسک را دارید، آنجا قطعا نیاسویژ (Nesvizh) خواهد بود. شهر کوچک نیاسویژ میزبان کاخ و قلعه نیاسویژ، از باشکوهترین مجموعههای معماری در اروپاست. این کاخ که برای قرنها اقامتگاه خاندان قدرتمند و اشرافی رادزیویل بوده با تالارهای طلاکاری، خندقهای پرآب و پارکهای وسیع انگلیسی احاطه شده است.
این مجموعه در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و افسانههای زیادی (از جمله داستان روح بانوی سیاهپوش) در مورد آن وجود دارد. معماری کاخ ترکیبی از سبکهای رنسانس و باروک است که چشم هر بینندهای را خیره میکند.
نیاسویژ
لیدا؛ شهر قلعه های قرون وسطایی
شهر لیدا (Lida) هویت خود را مدیون قلعه آجری قرمزرنگی است که در قلب آن قرار دارد. قلعه لیدا که در قرن ۱۴ میلادی توسط گدیمیناس، دوک بزرگ لیتوانی ساخته و برای دفاع در برابر شوالیههای توتونی بنا شد.
این قلعه امروزه به طور کامل بازسازی و به محلی برای برگزاری فستیوالهای شوالیهای، مسابقات تیراندازی با کمان و نمایشهای قرونوسطایی تبدیل شده است. گردشگران میتوانند در اینجا لباسهای زرهی بپوشند و حس یک جنگجوی باستانی را تجربه کنند.
لیدا
پینسک؛ مروارید پولسیا
در قلب منطقه باتلاقی و سرسبز پولسیا، شهر تاریخی پینسک (Pinsk) قرار دارد. این شهر که دومین شهر قدیمی بلاروس محسوب میشود، فضایی بسیار آرام، دانشگاهی و فرهنگی داشته و معماری باروک در صومعهها و کالج یسوعیها (Jesuit Collegium) به خوبی مشهود است. شهرت پینسک به خاطر رودخانههایش نیز هست و قایقسواری در رودخانه پریپیات از تفریحات محبوب گردشگران در این منطقه محسوب میشود.
پینسک
کوبرین (Kobryn) و ایواناوا (Ivanava)
این دو شهر کوچک در استان برست، مقاصدی عالی برای کسانی هستند که میخواهند از مسیرهای توریستی شلوغ فاصله بگیرند و زندگی اصیل مردم بلاروس را لمس کنند. کوبرین شهری تاریخی است که زمانی الکساندر سووروف (ژنرال معروف روس) در آن زندگی میکرده و خانهاش اکنون موزه است.
پارکهای آبی و مراکز تفریحی کوبرین آن را به مقصدی مناسب برای سفرهای خانوادگی تبدیل کرده است. ایواناوا نیز با بافت روستاییتر و نزدیکی به طبیعت، آرامشی بینظیر را به ارمغان میآورد.
کوبرین
شهرهای صنعتی و مدرن بلاروس
بلاروس تنها خلاصه در تاریخ و طبیعت نمیشود؛ این کشور میراثدار صنعت قدرتمند دوران شوروی است که امروزه نوسازی شده و موتور محرک اقتصاد است. برای تجار، سرمایهگذاران و علاقهمندان به تکنولوژی و توریسم صنعتی، این شهرها جذابیت ویژهای دارند.
گومل؛ دومین شهر بزرگ بلاروس
گومل (Gomel) در جنوب شرقی کشور، دومین شهر پرجمعیت و یکی از قطبهای صنعتی مهم بلاروس است. اما اجازه ندهید کلمه صنعتی شما را فریب دهد؛ گومل شهری خاکستری نیست! برعکس، این شهر صاحب یکی از زیباترین و وسیعترین پارکهای کلاسیک اروپاست که کاخ رومیانتسف-پاسکویچ در دل آن قرار دارد. این کاخ باشکوه با معماری نئوکلاسیک و مجموعههای هنری ارزشمند، گواهی بر ثروت تاریخی این منطقه است. گومل ترکیبی عجیب اما جذاب از کارخانههای بزرگ مدرن و باغهای اشرافی قدیمی است.
گومل
موگیلف؛ شهر شیرهای سنگی
موگیلف (Mogilev) در شرق بلاروس و نزدیک مرز روسیه، شهری است که روح تجارت در آن موج میزند. این شهر که در گذشته قرار بود پایتخت بلاروس شود (و حتی ساختمان پارلمان برای آن ساخته شد)، امروزه مرکز مهمی برای صنایع شیمیایی، نساجی و حملونقل است.
پلهای بزرگ و باشکوه روی رودخانه دنیپر، باغوحش بزرگ شهر که سافاری پارک دارد و مجسمههای شیر سنگی که نماد شهر هستند، از جاذبههای موگیلف به شمار میروند.
موگیلف
سالیهورسک؛ پایتخت معدنی بلاروس
اگر میخواهید بدانید ثروت ارزی بلاروس از کجا تامین میشود، باید به سالیهورسک (Soligorsk) بروید. این شهر جوان که در سال ۱۹۵۸ تأسیس شد، بر روی یکی از بزرگترین ذخایر نمک پتاسیم جهان بنا شده است. سالیهورسک مرکز فعالیت شرکت عظیم «Belaruskali» بوده و یکی از ثروتمندترین شهرهای بلاروس شناخته میشود.
کوههای مصنوعی عظیمی که از استخراج نمک در اطراف شهر ایجاد شدهاند، منظرهای سوررئال و شبیه به سطح سیاره مریخ پدید آوردهاند و کلینیکهای غار درمانی (Speleotherapy) در معادن نمک این شهر شهرت جهانی دارند.
سالیهورسک
نوپلتسک (Novopolotsk) و مازیر (Mozyr)
این دو شهر دوقلوهای نفتی بلاروس هستند. نوپلتسک در شمال و مازیر در جنوب، میزبان پالایشگاههای عظیم نفت و پتروشیمی هستند که شاهرگ انرژی کشور محسوب میشوند. اما مازیر یک ویژگی خاص دیگر هم دارد؛ این شهر بر روی تپههای مرتفع و پرشیب بنا شده که به آن لقب کوههای سوئیس بلاروس را داده است. تضاد بین دودکشهای صنعتی پالایشگاه و پیستهای اسکی و طبیعت کوهستانی اطراف، مازیر را به مقصدی دیدنی تبدیل کرده است.
نوپلتسک
باراناویچی (Baranovichi) و ژودزینا (Zhodino)
این دو شهر نمادهای حملونقل و ماشینآلات سنگین هستند:
- باراناویچی: شهری استراتژیک و یک چهارراه ریلی مهم در اروپای شرقی است. موزه راهآهن در فضای باز این شهر که مجموعهای از لوکوموتیوهای بخار قدیمی و قطارهای تاریخی را به نمایش میگذارد، برای عاشقان نوستالژی و مهندسی جذابیت فوقالعادهای دارد.
- ژودزینا: خانه غولهای آهنی! کارخانه افسانهای BELAZ که سازنده بزرگترین کامیونهای معدنی جهان است، در اینجا قرار دارد. تورهای صنعتی برای بازدید از خط تولید و حتی رانندگی آزمایشی با کامیونهایی که چرخشان از قد انسان بلندتر است و ظرفیت حمل ۴۵۰ تن بار را دارند، تجربهای است که فقط در ژودزینا میتوانید داشته باشید.
باراناویچی
سایر قطب های صنعتی در میان شهرهای بلاروس
علاوه بر موارد بالا، شهرهای دیگری نیز وجود دارند که چرخدندههای اقتصاد بلاروس را میچرخانند و برای اهداف B2B (تجارت به تجارت) اهمیت دارند.
- بابرویسک (Bobruisk): معروف به شهر لاستیکسازی و البته مجسمه معروف سگ آبی که نماد شانس شهر است.
- اورشا (Orsha): یک هاب لجستیکی و ریلی بزرگ.
- اسلوتسک (Slutsk): شهری تاریخی که به خاطر کارخانههای نساجی و کمربندهای اسلوتسک (پارچههای زربفت گرانقیمت تاریخی) شهرت دارد.
- سویتلاهورسک (Svetlogorsk) و ژلوبین (Zhlobin): مراکز مهم تولید الیاف مصنوعی و فولاد که نقش حیاتی در صادرات صنعتی بلاروس ایفا میکنند.
این شهرها نشاندهنده چهره مدرن و توسعهیافته بلاروس در قرن بیست و یکم هستند.
اورشا
شهرهای جذاب اما ناآشناتر بلاروس
اگر روحیهای ماجراجو دارید و همیشه به دنبال مقاصد آف-رود (Off-road) یا جاهایی هستید که پای کمتر توریستی به آنها رسیده، این شهرهای بلاروس را در لیست خود قرار دهید. در گوشهوکنار بلاروس، شهرهای کوچکی وجود دارند که شاید جمعیت کمی داشته باشند، اما داستانهایی به بزرگی تاریخ را در خود جای دادهاند:
- باریساو (Borisov): شهری که نامش با ناپلئون بناپارت گره خورده است. در سال ۱۸۱۲، ارتش بزرگ ناپلئون در هنگام عبور از رودخانه برزینا در نزدیکی این شهر شکست سخت و خونینی خورد. امروزه بناهای یادبود و بازسازی صحنههای نبرد در این منطقه انجام میشود. همچنین علاقهمندان به فوتبال، این شهر را با تیم مشهور باته بوریسوف میشناسند.
- مالادزیچنا (Molodechno): شهری زنده، جوانپسند و فرهنگی که به عنوان شهر فستیوالها شناخته میشود. این شهر هر ساله میزبان جشنواره ملی شعر و ترانه بلاروس است و فضایی هنری و شاد دارد.
- براگین (Bragin) و رچیتسا (Rechitsa): شهرهایی در جنوب که در حاشیه رودخانه عظیم دنیپر قرار دارند. با وجود نزدیکی نسبی به منطقه ممنوعه چرنوبیل، این شهرها کاملا امن و زنده هستند و به خاطر طبیعت بکر حاشیه رودخانه و معماری چوبی روستاهای اطرافشان، برای بومگردی و درک زندگی روستایی بلاروس مقاصدی جذاب به شمار میروند.
مالادزیچنا
بهترین زمان سفر به شهرهای مختلف بلاروس
بلاروس کشوری با آب و هوای قارهای معتدل است. این یعنی زمستانهای سرد و پربرف و تابستانهای ملایم و دلپذیر دارد. اما انتخاب بهترین زمان سفر به بلاروس بستگی زیادی به شهری دارد که قصد بازدید از آن را دارید. به طور کلی میتوان تقویم گردشگری بلاروس را به سه فصل اصلی تقسیم کرد که هر کدام زیبایی خاص خود را دارند:
- تابستان (خرداد تا شهریور): بهترین و محبوبترین زمان سفر. در این فصل، شهرهای شمالی مثل ویتبسک (بهویژه در زمان فستیوالها) و گشتوجو در پارکهای سرسبز گومل و مینسک لذتبخش است. هوا عالی، روزها طولانی و کافههای خیابانی پر از جمعیت هستند.
- پاییز (مهر تا آبان): فصل رنگها. جنگلهای اطراف قلعه نیاسویژ و شهر برست به پالت رنگی زرد، نارنجی و قرمز تبدیل میشوند که برای عکاسی منظرههایی بینظیر و دراماتیک خلق میکنند. هوا خنک است اما هنوز برای پیادهروی مناسب است.
- زمستان (آذر تا اسفند): فصل جادو و سرما. اگر تحمل دمای زیر صفر را دارید، مینسک با چراغانیهای خیرهکننده سال نو و بازارهای کریسمس و همچنین پیستهای اسکی اطراف مازیر تجربهای متفاوت و جادویی از اروپای برفی را به شما هدیه میدهند.
بلاروس و شهرهایش نگاهتان را به زیبایی تغییر خواهد داد
بلاروس سرزمینی است که فراتر از کلیشههای معمول اروپای شرقی قرار دارد. این کشور فقط مینسک نیست؛ بلکه مجموعهای شگفتانگیز و متنوع از شهرهای قلعهای پرماجرا مثل برست، مراکز هنری روحنواز مثل ویتبسک و قطبهای صنعتی مدرن و قدرتمند مثل گومل است. هر کدام از این شهرهای بلاروس قطعهای از پازل بزرگ تاریخ، فرهنگ و اقتصاد این ناحیه را تکمیل میکنند که دیدن و تجربه کردن آنها خاطرهای متفاوت و بهیادماندنی برای هر گردشگر ایرانی خواهد ساخت.
اگر آمادهاید تا پا به این سرزمین کمتر شناختهشده بگذارید و از نزدیک شاهد تلاقی زیبای تاریخ کهن و صنعت مدرن باشید، فاصله زیادی تا تجربه سفری متفاوت و لوکس به قلب اروپای شرقی و بازدید از این شهرهای شگفتانگیز ندارید. الفبای سفر همیشه همراه شماست.