تصور کنید در خیابانی قدم میزنید که سنگفرشهای مرمرین آن، روزگاری صدای قدمهای کلئوپاترا، مارک آنتونی و امپراطوران بزرگ روم را شنیده است. اینجا فقط یک محوطه باستانی نیست؛ اینجا شهر افسوس است، جایی که تاریخ نفس میکشد. شهر افسوس (Ephesus) یکی از بزرگترین و سالمترین شهرهای باقیمانده از دوران یونان و روم باستان در غرب ترکیه است که در لیست میراث جهانی یونسکو میدرخشد. این شهر که روزگاری پایتخت آسیای صغیر بود، امروزه به عنوان یکی از مهمترین جاهای دیدنی ترکیه، سالانه میلیونها گردشگر را به خود جذب میکند. در این راهنما تمام جزئیات و رازهای پنهان شهر را بررسی میکنیم.
شهر باستانی افسوس
شهر افسوس کجاست؟
اگر با جغرافیا میانه خوبی داشته باشید و بدانید ازمیر کجاست موقعیت افسوس را آسانتر متصور خواهید شد. شهر باستانی افسوس در غرب کشور ترکیه، استان ازمیر و نزدیک شهر کوچک و زیبای سلچوک (Selçuk) قرار گرفته است. در گذشته موقعیت استراتژیک این شهر در نزدیکی سواحل دریای اژه و رودخانه کایستر، آن را به بندری مهم در دوران باستان تبدیل کرده بود؛ هرچند امروزه به دلیل رسوبگذاری رودخانه، خط ساحلی کیلومترها عقبنشینی کرده است. برای دسترسی به این شهر تاریخی، مسافران ایرانی معمولا از دو مقصد محبوب، یعنی کوش آداسی و ازمیر اقدام میکنند.
تاریخچه شهر باستانی افسوس؛ از دوران نوسنگی تا امپراطوری روم
تاریخچه شهر افسوس فراتر از چند ستون سنگی است؛ این داستانِ فراز و نشیب یک تمدن عظیم است. شواهد باستانشناسی نشان میدهد که سکونت در این منطقه به دوران نوسنگی و حدود ۶هزار سال پیش از میلاد بازمیگردد. اما شکوه اصلی افسوس زمانی آغاز شد که مهاجران یونانی به رهبری آندروکلس این شهر را بنا کردند و آن را وقف الهه آرتمیس نمودند.
شهر افسوس در دوران امپراطوری روم به اوج قدرت خود رسید. در قرن اول و دوم میلادی، این شهر با جمعیتی بالغ بر ۲۵۰ هزار نفر، دومین شهر بزرگ امپراطوری روم پس از خودِ رم بود. تصور کنید شهری با سیستم فاضلاب پیشرفته، چراغهای روغنی برای روشنایی خیابانها در شب و بزرگترین کتابخانههای جهان باستان!
چرا شهر افسوس ازمیر خالی از سکنه شد؟
سرنوشت افسوس با طبیعت گره خورده بود، اما دو عامل اصلی باعث افول این شهر شدند:
- رسوبگذاری رودخانه: رودخانه کایستر به مرور زمان بندر شهر را با گل و لای پر کرد. با دور شدن دریا، تجارت دریایی که شاهرگ حیاتی افسوس بود، قطع شد و شهر رونق خود را از دست داد.
- زلزلههای ویرانگر: چندین زلزله مهیب و حمله اعراب در قرن هفتم میلادی، تیر خلاص را به پیکر نیمهجان شهر وارد کرد و ساکنان به تپههای اطراف (سلچوک امروزی) مهاجرت کردند.
فاصله کوش آداسی تا شهر افسوس
بسیاری از گردشگران ایرانی که با تور کوش آداسی سفر میکنند، یک روز کامل را به بازدید از افسوس اختصاص میدهند. فاصله کوش آداسی تا شهر افسوس تنها حدود ۱۸ تا ۲۰ کیلومتر است که طی کردن آن کمتر از ۳۰ دقیقه زمان میبرد. برای رفتن از کوش آداسی به افسوس، چندین گزینه پیش رو دارید که در جدول زیر با تخمین قیمتها مقایسه شدهاند:
نوع وسیله | زمان تقریبی | هزینه تقریبی | توضیحات |
دلموش (مینیبوس) | ۳۰-۴۰ دقیقه | ۶۰-۸۰ لیر | ارزانترین راه؛ حرکت از ایستگاه مرکزی دلموش در کوش آداسی |
تاکسی | ۲۰ دقیقه | ۶۰۰-۹۰۰ لیر | راحتترین و سریعترین گزینه، مناسب برای خانوادهها |
تورهای آپشنال | ۴-۶ ساعت | ۳۰-۵۰ یورو | شامل ترانسفر، ناهار و لیدر فارسیزبان |
جدول فاصله کوش آداسی تا شهر افسوس
دلموشهای کوش آداسی به سمت سلچوک، معمولا هر ۲۰ دقیقه یکبار حرکت میکنند. کافی است به راننده بگویید که میخواهید در «Efes» پیاده شوید. آنها شما را در فاصله ۱ کیلومتری ورودی پایین پیاده میکنند که میتوانید پیاده یا با تاکسیهای موجود مسیر را ادامه دهید.
فاصله ازمیر تا افسوس و نحوه دسترسی
اگر در شهر ازمیر اقامت دارید، فاصله شما تا شهر افسوس حدود ۸۰ کیلومتر است. بهترین و مقرونبهصرفهترین راه، استفاده از قطارهای سریعالسیر حومه ازمیر به نام «IZBAN» است.
شما میتوانید از فرودگاه عدنان مندرس یا ایستگاههای داخل شهر ازمیر سوار خط Tepeköy شوید و در ایستگاه نهایی خط عوض کرده و به سمت Selçuk بروید. ایستگاه قطار سلچوک تا ورودی شهر افسوس حدود ۴ کیلومتر فاصله دارد که با تاکسی یا مینیبوس قابل دسترسی است.
اما اگر با تور ازمیر سفر میکنید، لیدرها معمولا بهترین مسیر را به شما پیشنهاد خواهند داد.
قطارهای حومه ازمیر
جاهای دیدنی شهر افسوس که نباید از دست بدهید
شهر افسوس آنقدر وسیع است که بازدید از آن با حل کردن یک پازل تاریخی تفاوتی ندارد. اگر بدون برنامه وارد شوید، ممکن است شاهکارهای اصلی را از دست بدهید. در ادامه، مهمترین بخشهای شهر را که باید در چکلیست خود داشته باشید، معرفی میکنیم.
کتابخانه سلسوس (Celsus Library)؛ نماد شکوه افسوس
نمادینترین تصویری که از افسوس در کارتپستالها میبینید، نمای دو طبقه و خیرهکننده کتابخانه سلسوس است. این بنا در سال ۱۱۷ میلادی ساخته شد تا مقبرهای برای سناتور رومی، تیبریوس ژولیوس سلسوس باشد و همزمان ۱۲ هزار طومار ارزشمند را در خود جای دهد.
معماری این کتابخانه یک شاهکار مهندسی است. دیوارهای آن به صورت دوجداره ساخته شده بودند تا دما و رطوبت را کنترل و از کتابها در برابر پوسیدگی محافظت کنند. چهار مجسمه زن در نمای جلویی قرار دارند که نماد حکمت (Sophia)، دانش (Episteme)، هوش (Ennoia) و فضیلت (Arete) هستند.
کتابخانه سلسوس
آمفی تئاتر بزرگ افسوس (The Great Theatre)
وقتی در خیابان مرمرین قدم میزنید، ناگهان با سازهای عظیم روبرو میشوید که نفس را در سینه حبس میکند. آمفی تئاتر بزرگ افسوس با ظرفیت ۲۵هزار تماشاگر، بزرگترین تماشاخانه در منطقه آناتولی است. اینجا محلی بود که گلادیاتورها برای جان خود میجنگیدند و فیلسوفان و سیاستمداران برای مردم سخنرانی میکردند. آکوستیک (نحوه پخش صدا) در این بنا به قدری دقیق است که هنوز هم صدای کسی که در مرکز صحنه صحبت میکند، به وضوح در ردیفهای آخر شنیده میشود.
آمفی تئاتر بزرگ افسوس
معبد آرتمیس (Temple of Artemis)؛ از عجایب هفتگانه جهان
شاید کمی ناامیدکننده باشد، اما از معبد آرتمیس که روزگاری یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان بود و شکوهش با اهرام مصر رقابت میکرد، امروز تنها یک ستون سنگی و چند قطعه پراکنده باقی مانده است. این معبد عظیم با ۱۲۷ ستون مرمری، بارها توسط سیل و آتشسوزی (از جمله آتشسوزی عمدی توسط هروستراتوس برای کسب شهرت) ویران شد. با این حال، بازدید از محل قرارگیری آن و تجسم شکوه گذشتهاش، هنوز هم برای عاشقان تاریخ جذاب است.
معبد آرتمیس
خانه های پلکانی (Terrace Houses) و بازنمایی زندگی اشرافی روم
اگر میخواهید بدانید ثروتمندان رومی چگونه زندگی میکردند، باید بلیط جداگانهای تهیه کنید و وارد بخش مسقف خانههای پلکانی شوید. این خانهها که به خانههای یاماج نیز معروفند، روی شیب تپه ساخته شدهاند و دارای سیستم گرمایش از کف، حمامهای اختصاصی و دیوارهای تزئینشده با نقاشیهای دیواری (فرسکو) و موزائیکهای خیرهکننده هستند.
بسیاری از تورهای معمولی بازدید از این بخش را شامل نمیشوند، اما پرداخت هزینه اضافی برای دیدن ظرافت هنر رومی در این خانهها قطعا ارزشش را دارد.
خانههای پلکانی
معبد هادریان و دروازه هرکول
در مسیر خیابان کورتس، معبد هادریان با طاقهای زیبا و نقش برجسته مدوسا (برای دور کردن ارواح شیطانی) خودنمایی میکند. کمی آنطرفتر، دروازه هرکول قرار دارد که ستونهای آن طوری طراحی شده بودند که فقط عابران پیاده بتوانند عبور کنند و ارابهها اجازه ورود به مرکز شهر را نداشتند.
معبد هادریان
خانه مریم مقدس (House of Virgin Mary)
در فاصله حدود ۷ کیلومتری از شهر باستانی افسوس، بر فراز کوه بلبل (Bülbül Dağı)، کلبهای سنگی و کوچک وجود دارد که برای مسیحیان و مسلمانان مقدس است. باور بر این است که حضرت مریم سالهای پایانی عمر خود را به همراه سن پل در این خانه گذرانده است. خانه مریم مقدس فضایی بسیار روحانی و آرام دارد و بسیاری از زائران آرزوهای خود را روی دیواری در بیرون خانه گره میزنند.
خانه مریم مقدس
جاذبه های ناشناخته تر در اطراف شهر افسوس
بیشتر گردشگران پس از دیدن کتابخانه و تئاتر، بازدید را تمام میکنند؛ اما اطراف افسوس پر از رازهای کشف نشدهای است که معمولا در لیست جاهای دیدنی ازمیر یا کوش آداسی هم ذکر نمیشود و برای ماجراجویی بینظیر است. اگر وقت کافی دارید، حتما سری به این دو مکان بزنید.
غار اصحاب کهف (Seven Sleepers)
بله، درست خواندید! یکی از مکانهایی که به عنوان غار اصحاب کهف شناخته میشود، در دامنه کوه پیون و در نزدیکی افسوس قرار دارد. طبق روایات مسیحی و اسلامی، هفت جوان برای فرار از ظلم امپراطور دقیانوس به این غار پناه بردند و قرنها به خواب رفتند. بازدید از مقبرههای سنگی این مکان، فضایی رازآلود دارد.
غار اصحاب کهف
موزه باستان شناسی سلچوک
بسیاری از مجسمههای اصلی و اشیای گرانبهایی که در حفاریهای افسوس کشف شده، برای حفاظت در برابر هوا و سرقت، به موزه سلچوک منتقل شدهاند. مجسمه معروف آرتمیس با آن ظاهر عجیب و نمادینش، مهمترین اثر این موزه است که دیدن آن پازل سفر شما را تکمیل میکند.
مجسمه آرتمیس در موزه باستانشناسی سلچوک
راهنمای بازدید از شهر باستانی افسوس؛ قیمت بلیط و ساعات فعالیت
برنامهریزی دقیق مالی و زمانی، کلید یک سفر لذتبخش است. با توجه به نوسانات ارزی و تغییر سیاستهای گردشگری ترکیه، قیمت ورودی مکانهای تاریخی برای توریستهای خارجی اخیرا بر پایه یورو محاسبه میشود. در این جدول آخرین اطلاعات مربوط به قیمتها و زمان بازدید را در سال 2025 آوردهایم تا هنگام برآورد هزینه های سفر به ازمیر راحتتر بودجهبندی کنید:
جاذبه | قیمت ورودی (توریست خارجی) | ساعت بازدید (تابستان) | ساعت بازدید (زمستان) |
محوطه باستانی افسوس | ۴۰ یورو | ۰۸:۰۰ تا ۲۰:۰۰ | ۰۸:۰۰ تا ۱۷:۰۰ |
خانههای پلکانی (Terrace Houses) | ۱۵ یورو | ۰۸:۰۰ تا ۱۹:۳۰ | ۰۸:۰۰ تا ۱۶:۳۰ |
موزه باستانشناسی سلچوک | ۱۰ یورو | ۰۸:۰۰ تا ۱۹:۰۰ | ۰۸:۳۰ تا ۱۷:۳۰ |
خانه مریم مقدس | ۳۵۰-۴۰۰ لیر (حدودی) | ۰۸:۰۰ تا ۱۸:۰۰ | ۰۸:۰۰ تا ۱۷:۰۰ |
جدول راهنمای بازدید از شهر باستانی افسوس
اگر قصد دارید علاوه بر افسوس، از موزههای دیگر ترکیه مثل پاموکاله، موزههای استانبول و... بازدید کنید، حتما موزه کارت ترکیه (Museum Pass Türkiye) را تهیه کنید. این کارت با پرداخت یک هزینه ثابت (حدود ۱۶۵ یورو برای ۱۵ روز)، امکان بازدید رایگان شما را به بیش از ۳۰۰ موزه فراهم میکند و شما را از ایستادن در صفهای طولانی خرید بلیط نجات میدهد.
بهترین زمان سفر به ازمیر و دیدن شهر افسوس چه فصلی است؟
شهر افسوس در تابستانهای ازمیر و کوش آداسی میتواند بسیار گرم و طاقتفرسا باشد. تابش مستقیم آفتاب روی سنگهای سفید مرمر، گرما را دوچندان میکند و سایه چندانی در محوطه وجود ندارد. برای داشتن بهترین تجربه لازم است بهترین زمان سفر به ازمیر را انتخاب کنید.
- بهترین زمان: فصل بهار (از اواسط فروردین تا خرداد) و پاییز (مهر و آبان) که ازمیر و کوش آداسی بهترین هوا را دارند
- بهترین ساعت: سعی کنید یا صبح زود (ساعت ۸ که دربها باز میشوند) بروید تا قبل از هجوم اتوبوسهای توریستی عکس بگیرید. بعدازظهر (ساعت ۴ به بعد) که هوا خنکتر و جمعیت کمتر شده است هم زمان مناسبی خواهد بود.
اگر با کمی باران مشکلی ندارید، زمستان خلوتترین زمان برای بازدید است که به شما امکان میدهد شهر را اختصاصی برای خودتان داشته باشید.
توصیه ها و حقایقی که بد نیست درباره شهر افسوس بدانید
بازدید از افسوس فقط دیدن سنگ و ستون نیست؛ تجربه زندگی در تاریخ است. برای اینکه مانند یک گردشگر حرفهای سفر کنید، بهتر است این حقایق را از قبل بدانید.
- توالتهای عمومی رومی (Latrines)
یکی از جالبترین بخشهای شهر، توالتهای عمومی است! رومیها روی سکوهای سنگی کنار هم مینشستند و حین انجام کار، درباره سیاست و تجارت صحبت میکردند. دیدن سیستم فاضلاب پیشرفته آنها در ۲هزار سال پیش شگفتانگیز است.
- گربههای شهر افسوس: صاحبان اصلی امروز افسوس، گربههای ملوسی هستند که روی ستونهای چندهزارساله لم میدهند. آنها با گردشگران خو گرفتهاند و سوژههایی عالی برای عکاسی هستند.
توصیههای کاربردی برای بازدید از منطقه را نیز به خاطر بسپارید:
- حتما کفش پیادهروی مناسب بپوشید؛ خیابانهای مرمری لیز و ناهموارند.
- بطری آب معدنی همراه داشته باشید؛ داخل محوطه باستانی فروشگاه مواد غذایی وجود ندارد.
- کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب را فراموش نکنید، زیرا تقریبا تمام مسیر زیر آفتاب مستقیم است.
توالتهای عمومی رومی
بعد از دیدن شهر افسوس ازمیر به کوش آداسی هم سری بزنید
بازدید از شهر بزرگی مثل افسوس بدون راهنما، مثل خواندن کتاب به زبانی بیگانه است؛ زیباییهای ظاهری را میبینید اما داستانهای پشت آن را متوجه نمیشوید. تابلوهای راهنما در سایت محدود هستند و جزئیات تاریخی را بازگو نمیکنند. آژانس الفبای سفر با برگزاری تورهای ترکیبی ترکیه که پکیج کوش آداسی ازمیر را نیز شامل میشود، خیال شما را از بابت ترانسفر و راهنما راحت میکند. امتیاز تورهای ما بهجز خدمات رایج تورهای مسافرتی، همراهی لیدرهای مجرب فارسیزبان است که تاریخچه هر سنگ و ستون را برایتان روایت میکنند. با رزرو تور، دغدغه پیدا کردن دلموش یا چانه زدن با رانندگان تاکسی را نخواهید داشت. برای تجربه سفری بیدغدغه و خاطرهانگیز به مهد تمدن میتوانید با کارشناسان الفبای سفر تماس بگیرید و برای تصمیمگیری بهتر از مشاوره رایگان آنها استفاده کنید.
